هنرهای سنتی که ماده اولیه اش الیاف گیاهی می باشد

این الیاف از بذر ( دانه ) تنه ، شاخه و برگهاو و یا از میوه های گیاهان تهیه می گردد . تعداد الیاف گیاهی در دنیا بیشتر از او هزار می باشد . فقط بعضی از این الیاف گیاهی بخاطر اهمیت اقتصادیشان و احتیاجات منطقه هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرند .

 الیاف گیاهی با توجه به وجود آنها در ارگانهای مختلف گیاه :

 1- الیاف دانه ( بذر ، تخم )‌: پنبه

 2- الیاف تنه و شاخه ( کتان ، کنف )

 3- الیاف برگ

( sisal-abaca si) 4- الیاف میوه ( لیف گردوی هندوستان ،‌لیف کدو ) تقسیم بندی می گردند

 1- الیاف بذر ( دانه ) پنبه : امروزه الیاف پنبه در صنایع نخ ، بافتنی ، پارچه های پشمی و کتانی ، به عنوان اثاثیه پرکن لوازم خانه مثل لحاف ، تشک و متکا ، به عنوان پس مانده الیاف و تکه های طناب یا پارچه که توی متکا و تشک و غیره پر می کنند ، ابریشک دست ساخت ، باروت بدون دود ، ورنیک ، جلا ، پوست یا چرم دست ساز ، و صنایع سلولزی مورد استفاده قرار می گیرد .از دانه های پنبه هم چنین در تولید روغن نباتی ، صابون ، ساخت رنگهای روغنی ، مشمع ، خمیر کاغذ و از تفاله آن به عنوان خوراک حیوان و کود استفاده می شود . پنبه در ترکیه در مناطق چوکواووا ، دریای مدیترانه ، و اژه بطور گسترده تولید می شود .

 الیاف پنبه هنگام درو بوسیله دست یا دستگاه به دانه هایش چسبیده است که بوسیله روشی که پنبه پاک کنی نام دارد الیاف را تمیز کرده و به شکل مورد استفاده در می آورند . پنبه در اقتصاد کشورمان جایگاه مهمی را اشغال کرده است . نخ و بافتنی و البسه های پنبه ای علاوه بر اینکه در داخل کشور مورد استفاده قرار می گیرد بخارج نیز صادر می گردد . بخاطر اینکه رنگ پنبه طبیعی کاملا سفید نمی باشد بوسیله آهک و آب ژاول آن را به شکل و حالت مورد استفاده در می آورند . به سبب داشتن خصوصیات رنگ پذیری خوب قابلیت بالای چاپ طرح و گرفتن رطوبت کافی و شستشو ، و قابلیت جوشاندن ترجیح داده می شود که در صنایع نساجی به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد . پارچه های بافته شده از پنبه برای لباس زیر ایده آل می باشد ، علاوه بر این به عنوان دکور و تولید پارچه های البسه ای ، آستری رختخواب ، لحاف ، چادر ، رومیزی و حوله مورد استفاده قرار می گیرد .

 2- الیاف تنه و ساقه : الیاف تنه که به آن الیاف ‹‹باست ›› نیز گفته میشود در تنه بعضی از گیاهان وجود دارد زمانی که گیاه به حد معینی از رشد برسد از قسمتهای پوست و بافتهای چوبی جدا و تهیه می گردد . الیاف این گروه ،‌کتان ، کنف و jut و rami می باشد .

کتان : کتان که از گیاه یکساله بدست می آید ، دو نوع است :‌کتان روغن و کتان لیف . در این گیاه برگها به تنه چسبیده است . به قسمتی که بین شروع ساقه و نزدیکترین قسمت به خاک قرار دارد ‹‹ طول دسته تکنیک ›› می گویند . در موقع درو با دست و یا با دستگاه و زمانی که گیاه به حد رشد کامل می رسد کیفیت الیاف پائین و تولید روغن بیشتر می شود . گیاه کتان را بعد از درو شدن بصورت دسته ای یا بسته ای خشک می کنند ، بدینوسیله الیاف از گیاه خشک شده با روش مکانیکی و یا در معرض حوض قرار دادن جدا می گردد .

( زمانی که گیاه در حوض قرار داده می شود باکتریها پکتین را تکه تکه کرده توده های الیاف از قسمت چوبی گیاه به آسانی جدا می گردند )‌در بین الیاف تنه الیاف کتان بیشترین مقاومت را دارد . رنگ الیاف کتان طبیعی خاکستری متمایل به زرد و یا گندمگون است . زمانی که الیاف کتان را سفید می کنند براق و نرم می شود ، گرما را تقریبا منتقل می کند و نسبت به پنبه هوا را کمتر جذب می کند . به این علت قابلیت گرما دهی آن به بدن کمتر است . رنگ آمیزی ( رنگ گرفتگی ) آن شبیه پنبه است ، فقط این عمل باید سریع و با دقت انجام گیرد . در رنگ کردن کتان بیشتر از رنگهای گوگردی استفاده می شود . الیاف کتان با توجه به کیفیت آن در ساخت بافتنی های زمخت و ظریف مورد استفاده قرار می گیرد . از کتان محصولاتی نظیر روتختی ، رومیزی ، لباس زیر ، تن پوش ، پرده های دکوراتیو ، کرباس چادر ، کوله پشتی ، کیسه نان ، پارچه بادبان کشتی و غیره ساخته می شود . به علت سختی روش به عنوان نخ کتان نیز مورد استفاده قرار می گیرد .

 کنف : کتان مثل پنبه گیاه صنعتی است . محصول اصلی کنف نیز لیف می باشد ، فقط بدلیل اینکه تهیه کنف بسیار پرزحمت است تولید کنف در دنیا کمتر شده است . در کشور ما زراعت کنف در مناطق مختلف انجام می گیرد . با توجه به اهداف تولید ( لیف ، تخم ، هم لیف و هم برای تخم )‌تولید آن نیز متفاوت است . کنف نیز یک گیاه یکساله است . در تنه آن در فواصل مشخص گره هائی دیده می شود . بیشتر بودن فاصله بین گره ها باعث افزایش محصول لیف می گردد . کنف نیز بوسیله دست و یا دستگاه درو می شود . برای خشک کردن آن محصول را بر روی مزرعه پهن میکنند بعد از خشک کردن بصورت دسته های کوچک در می آورند . وقتی که دسته ها هم خشک شدند بصورت دسته های بزرگ بطور عمودی قرار می دهند از دسته های خشک شده به روش ‹‹ در معرض حوض قرار دادن ›› لیف را از ساقه گیاه جدا می نمایند . حالت کش دار بودن الیاف کنف نیز مانند دیگر الیاف تنه کم می باشد . از نظر ساختار شیمیائی شبیه کتان است . الیاف کنف در ساخت اشیائی مانند پارچه بادبان کشتی ، پارچه چادر ، نخ گره بازکن قالی ، نخ دوخت و دوز ، نخ های اتصال و شیلنگ شیر آتش سوزی مورد استفاده قرار می گیرد .

 3-الیاف برگ : الیاف برگ نیز از برگ بعضی از گیاهان تهیه می گردد . لیف برگ در بیشتر گیاهان در قسمت بیرونی و نزدیک سطح برگ بطور وسیع و بحالت جمع شده دیده می شود . ریشه های لیف در درون بافت برگ با مواد مومی و چسبنده در آمیخته است . بخاطر این آمیختگی وظایف اصلی الیاف داخل برگ که بصورت دسته می باشند ، بالا بردن مقاومت برگ و موجب سفتی و محکم بودن آن می باشد . وضعیت الیاف برگ سفت و زمخت است وبه همین دلیل خمیدگی و تا شدن این الیاف هم سخت تر است . الیاف برگی که در تجارت و صنایع بیشتر اهمیت دارند از گیاهان متعلق به انواع ( Iid Irida les ) تهیه می گردند . در کشور ما از کاسبرگهای ذرت برای بافتنی ها استفاده می گردد .

حصیر بافی : امروزه از نی و کاسبرگهای ذرت ( در منطقه دریای سیاه ) حصیر می بافند . دستگاه بافندگی دستی را به شکل مستطیلی در زمین تعبیه می کنند و به این دستگاه از میان رشته های تهیه شده از نی ها و کاسبرگهای ذرت و نیز رشته هائی که در طول و یا عرض قرار خواهند گرفت را بصورت عبور دادن رشته ها یکی در زیر و یکی بر روی آن بافته می شود . از قدیم این محصول بیشتر بصورت زیر انداز ، پرده دیواری ، سجاده مورد استفاده قرار می گرفت ولی امروز بیشتر برای خشک کردن میوه ها ، مفروش و لوازم دکوری از آن استفاده می گردد .

سبد بافی : سبد از نی ، قیطان ، شاخه های نازک درخت و مشابه و یا از موادی مثل پلاستیک فلز برای گذاشتن و حمل اشیاء مختلف که ظروف دسته دار می باشد تهیه و مورد استفاده قرار می گیرد . در سبد بافی بیشتر از چوب نازک درخت بید ، بلوط ، فندق ، دسته کاه ، نی و مشابه آن از مواد خام برای سبد های زمخت و یا ظریف استفاده می گردد .( F ) سبد بافی در بیشتر مناطق آناتولی مانند قونیه ، کاستامونو ، کوجاالی ، طرابوزان ، ریزه ، ادیرنه ، کرک لارالی و غیره با استفاده از درختان گیاهان محلی ادامه دارد . لوازم خیس کرده با توجه به طول سبد به شکل بعلاوه تعبیه شده و همان لوازم در راستای عرض یک زیر و یک رو عبور داده شده بافته می شود امروزه سبدهائی با در نظر گرفتن موارد استعمال آن در طولها و اشکال مختلف ، سبدهای میوه ،‌چای ، فندق ، مواد غذائی خشک و برای حمل محصول تازه ساخته می شود . ساقه غلات : امروزه با استفاده از نی اشیاء توریستی مانند کیف ، حصیر ،‌زیر انداز پلاژ و غیره تولید و در معرض فروش به توریست قرار می دهند .

نظر خوردن : برای محفوظ ماندن از ‹‹ چشم خوردن ›› در آناتولی روش متداول استفاده از چیزهائی است که نظر خوردن را بی تاثیر می سازد . اینها چیزهائی هستند که نظر را دور می کنند . با توجه به عقاید انسانها استفاده از این اشیاء ( کسی که این شئی را همیشه با خود دارد ) انسان را در مقابل سحر و جادو ، امراض و دیگر بدیها حفظ می کند . اشیاء مورد استفاده از گیاهانی مثل گیاه خردل وحشی ، گیاه سیاه دانه ، میخک ، میوه درخت سقز ، جو ، سیر ، مازو ، گل سنجد و غیره و اشیائی مثل شاخ قوچ ، پوست لاک پشت ، استخوان مار و غیر از اینها منجوق آبی ، مرجان ، عقیق ، آئینه و غیره بکار می برند . این اشیاء همانطوریکه به یقه ، شانه و گردن آویخته می شود ، به گهواره هم بسته می شود . در خانه و مغازه نگهداری می کنند . این اشیاء در حیوانات هم دیده می شود . علاوه براین در استفاده های روزمره روی تزئینات دیوار ، پشه بند ، اشیاء مختلف و روی دعای تعویذ هم جای می گیرد .